Roman Qureviç: "İrəvanın davranışı yəhudilərin Ermənistana qarşı münasibətini yaxşılaşdırmır"

Fələstinin dünyanın müxtəlif ölkələri tərəfindən dövlət kimi tanınması məsələsi İsrailin ictimai cəmiyyətində və mediasında geniş formada, adətən mənfi şəkildə müzakirə olunur. Eyni zamanda, İsrailin özü də iki dövlət prinsipindən əl çəkməyib. Azərbaycan da iki xalq üçün iki dövlət prinsipinə əməl edir. Azərbaycan Respublikası ilə Fələstin arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ildə qurulub və Bakıda Fələstinin səfirliyi fəaliyyət göstərir.

Dünya Yəhudi Agentliyinin Azərbaycandakı fəxri səfiri, israilli politoloq Roman Qureviç Oxu.Az-a müsahibəsində qeyd edib ki, hazırda İsrail mövcud olmayan Fələstin dövlətinin birtərəfli qaydada necə tanındığını müşahidə edir:

- İsraildə bu cür tanınma indiki məqamda "terrora mükafat" və İsrail dövlətinə zərbə kimi qəbul edilir. Bu, İsrailin qəbul etmədiyi və edə bilməyəcəyi bir şeydir. Oktyabrın 7-də HƏMAS terror aktı törədib və nəticədə israilli qadın, kişi, uşaq və qocalar həlak olublar. İndiyədək 200 nəfər terrorçuların əsirliyindədir, HƏMAS-ın dəstəklədiyi "Hizbullah" ölkənin şimalında İsrail şəhərlərini atəşə tutur. HƏMAS döyüşçüləri az qalıb, lakin onlar müqavimət göstərirlər.

İki xalq üçün iki dövlət prinsipinə gəlincə, İsraildə heç kim bundan imtina etməyib. İsraildə bunun həm tərəfdarları, həm də əleyhdarları çoxdur. Amma demokratik seçkilər var, ondan sonra formalaşan hökumət prosesi hansı istiqamətdə aparacağına qərar verir. Bunu daha çox təbliğ edən hökumətlər də var idi və onu ləngidən hökumətlər (o cümlədən indiki hökumət) var idi. Amma istənilən halda Fələstin dövlətinin yaradılması İsraillə fələstinlilər arasında razılaşmaların nəticəsində olmalıdır. Bunu birtərəfli şəkildə etmək olmaz. Buna görə də İsrail bir sıra dövlətlər tərəfindən Fələstinin tanınmasına son dərəcə mənfi reaksiya verir, hətta səfirlərə töhmət verir və ya diplomatlarımızı geri çağırır.

- Maraqlı məqam Fələstini bir müddət əvvəl tanıyan Ermənistanla bağlıdır. Bu qərar, görünür, yəhudi dövlətinin uzun müddətdir Ermənistana qarşı yürütdüyü anti-erməni siyasətinə görə İsraildən banal qisas almaqdan irəli gəlib (çox güman ki, söhbət İsraillə Azərbaycan arasında hərbi əməkdaşlıqdan gedir). Beynəlxalq məsələlər üzrə erməni ekspert Qriqor Balasanyan belə hesab edir. Bundan əlavə, onun sözlərinə görə, Ermənistanın ərəb dünyası ilə İsraildə diplomatik nümayəndəliyinin açılmasından sonra dondurulmuş münasibətlərini bərpa etməyin vaxtı çatıb. Erməni ekspert İsrailin azərbaycanyönlü siyasətini xüsusilə qeyd edib.

- Yeri gəlmişkən, İsrailin aparıcı "Ynet" nəşri "Ermənistan soyuq qisas alır" başlıqlı oxşar məqalə dərc edib.

İsrail dövləti ilə Azərbaycan Respublikası arasında Azərbaycan və yəhudi xalqları arasında qarşılıqlı dostluq ənənələrinə söykənən belə sıx münasibətlərin olmasını qəbul etmək, görünür, Ermənistan üçün çətindir. Və bu ənənələr nəsildən-nəslə ötürülür. Faktlara müraciət edərək çox tanınmış sosioloji institutların keçirdiyi ictimai rəy sorğularının nəticələrinə baxsaq, Ermənistanın hələ SSRİ dövründə antisemitizmin ən yüksək səviyyədə olduğu respublikalardan biri olduğunu görərik. Bu gün də belədir.

İrəvanda mərkəzi meydanda hərbi cinayətkar və Hitlerin köməkçisi kimi məhkum edilmiş Qaregin Njdenin abidəsi var. Bu il bu abidənin önündə erməni neonasistlərin yürüşü olmuşdu və bu yürüş zamanı nasizm tərənnüm edən şüarlar səsləndirilmişdi. Onların stilizə edilmiş svastikaları (faşist nişanı) vardı, polislər yaxınlıqda dayanıb heç nə etmədilər.

Yəhudi agentliyinin məlumatına görə, Ermənistanda repatriasiya hüququ olanlar da daxil olmaqla 500-ə yaxın yəhudi var. Yeganə sinaqoqda ayinə başlamaq üçün minyanı (10 nəfər) toplamaq həmişə mümkün olmurdu. Lakin bu sinaqoq yandırılıb və faciə qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış abidə (Holokost) kimi dəfələrlə təhqir edilib. Ermənistan İranla dostdur, Tehran isə açıq şəkildə deyir ki, İsraili məhv etmək istəyir. Bəs yəhudi dövlətinin sakinləri buna necə yanaşa bilərlər?

İndi İrəvanın bu davranışı İsraildəki insanların Ermənistanla münasibətinin yaxşılaşmasına yardımçı olmur.

Nair Əliyev